مراحل انحصار وراثت مادر با دریافت انحصار وراثت سایر متوفی‌ها هیچ فرقی ندارد. پس برای دریافت گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف باید اول از همه از طریق سامانه ثبت احوال گواهی فوت عزیز خود را بگیرید.
سپس شناسنامه متوفی را باطل کنید و یک استشهادیه مبنی بر این که شما جزو وراث اصلی متوفی هستید به شورای حل اختلاف تحویل دهید. در مراحل انحصار وراثت مادر ارائه یکسری مدارک مثل شناسنامه، کارت ملی، اظهارنامه مالیاتی و استشهادیه الزامی است.
مراحل انحصار وراثت مادر
انحصار وراثت مادر یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید پیش از تقسیم ارث و همچنین فروش اموال متوفی انجام شود. در واقع ورثه‌ها موظف هستند برای درخواست انحصار وراثت مراحل گام به گام انحصار وراثت مادر را در شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت فرد متوفی به ثبت برسانند. اگر انحصار وراثت نکنیم ممکن است
برخی از وراث به سهم قانونی خود نرسند؛ اما با دریافت گواهی انحصار وراثت بدون شک در سندی که از طرف شورای حل اختلاف واقع در محل سکونت مادر محروم صادر می‌شود. در این سند مشخصات هر کدام از وراث و نسبت آن‌ها با فرد متوفی و از همه مهم‌تر میزان سهم قانونی آن‌ها تعیین می‌شود.
وراث مادر چه کسانی هستند؟
به طور معمول فرزندان متوفی و همسر رسمی فرد متوفی اولین وراث هستند. پس فرقی ندارد که باقی وراث شخص متوفی مثل پدر و مادر او فوت شده باشند یا نه. از این رو در طبقات ذیل وراث را بسته به اولویت‌بندی آن‌ها ذکر می‌کنیم.
طبقه اول وراث مادر
- درجه اول: فرزندان متوفی، همسر رسمی متوفی و پدر و مادر متوفی
- درجه دوم: نوه‌ها
- درجه سوم: نبیره‌ها
طبقه دوم وراث مادر
- درجه اول: برادران و خواهران تنی فرد فوت شده، جد و جده
- درجه دوم: برادرزاده‌ها و خواهرزاده‌های متوفی
طبقه سوم وراثت مادر
- درجه اول: خاله، دایی و همچنین عمو و عمه متوفی
- درجه دوم: عموزاده‌ها، دایی‌زاده‌ها، خاله‌زاده‌ها و عمه زاده‌ها
البته اولویت در سهم بردن از اموال متوفی با ورثه‌هایی است که در طبقات اول حضور دارند. چنانچه ورثه‌ای در طبقات اول قرار داشته باشد نوبت به ورثه‌های طبقات دوم و سوم نخواهد رسید. بنابراین در هنگام مراحل انحصار وراثت مادر درجات وراث اول در مقایسه با درجه‌های دوم اولویت دارند. از این رو تا هنگامی که وراث درجه اول وجود داشته باشد هیچ گاه نوبت به ورثه‌های درجه دوم در همان طبقه نمی‌رسد.
مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر
برای دریافت گواهی انحصار وراثت مادر باید یکسری اسناد و اوراق دقیقاً شبیه به مدارک لازم برای انحصار وراثت پدر را آماده کنید. مهم‌ترین مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر موارد ذیل هستند:
- کارت ملی و شناسنامه فرد متوفی
- ورقه تائید پزشک قانونی یا استشهادیه ۲ نفر انسان بالغ و عاقل حاضر در هنگام فوت شخص
گواهینامه فوت برای انحصار وراثت مادر
از مدارک انحصار وراثت در شورای حل اختلاف ، دریافت گواهینامه فوت عزیز خود از سامانه انحصار وراثت مربوط به سازمان ثبت احوال است. بنابراین لازم است در اولین اقدام شما به عنوان یکی از ورثه، فوت متوفی را به اداره ثبت احوال محل زندگی متوفی اعلام کنید تا شناسنامه او باطل شود.
بعد از مراحل انحصار وراثت مادر باید گواهی فوت و برگه ابطال شناسنامه متوفی را به شورای حل اختلاف تحویل دهید. البته به موجب ماده ۲۲ قانون ثبت احوال کشور چنانچه یکی از وراث در خارج از ایران ساکن باشد این امکان را دارد که مراحل انحصار وراثت را به یکی از کنسولگری‌های ایران در همان کشور اطلاع دهد.
استشهادیه
یکی دیگر از مراحل انحصار وراثت مادر ارائه استشهادیه رسمی به شورای حل اختلاف است. برای تنظیم این استشهادیه شما باید با ۳ نفر شاهد عاقل، بالغ و مختار که در هنگام فوت متوفی حاضر بوده‌اند به یکی از دفاتر اسناد رسمی کشور مراجعه کنید.
سپس یکسری مدارک را پر کنید، در این مدارک باید نام وراث اصلی فرد متوفی ذکر شود. چنانچه شاهدین اطلاعات درستی را در متن استشهادیه قید نکنند طبق ماده ۱۰ قانون انحصار وراثت مادر و ماده ۲۱۸ قانون مجازات قانون اسلامی، مجازات و حکمی برای شهود تعیین می‌شود.
شناسنامه وراث
مدرک دیگری که باید برای انجام مراحل انحصار وراثت مادر به شورای حل اختلاف تقدیم شود شناسنامه هر کدام از وراث است. چنانچه یکی از ورثه‌ها قصد دارد مراحل انحصار وراثت را پیش ببرد باید شناسنامه‌های سایر وراث را همراه خود داشته باشد.
اگر ورثه‌ای با شما همکاری نکند لازم است مسئله را به اداره ثبت احوال آخرین محل زندگی فرد متوفی اطلاع دهید. در چنین مواقعی سازمان ثبت احوال فرآیند استعلام انحصار وراثت را انجام می‌دهد. در غیر این صورت باید موضوع را توسط مراحل قضایی مربوطه پیگیری کنید.
وصیت نامه متوفی
یکی دیگر از مدارک لازم برای انجام مراحل انحصار وراثت مادر ارائه وصیت نامه متوفی به شورای حل اختلاف است. اگر وصیت نامه مادر مرحوم در دفترخانه رسمی ثبت اسناد تنظیم شده باشد باید برای استعلام وصیت نامه به اداره ثبت اسناد رسمی مراجعه کنید.
اظهارنامه مالیاتی
اگر فرد متوفی قبل از شروع سال ۱۳۹۵ فوت کرده باشد وراث باید گواهی مالیات بر ارث را هم به شورای حل اختلاف ارائه دهند. این دسته از وراث موظف هستند مالیات کل دارایی‌های متوفی را پیش از شروع مراحل انحصار وراثت مادر به اداره دارایی کشور پرداخت کنند.
انتشار آگهی
شاید گاهی اوقات در عکس برگه انحصار وراثت دیده باشید که ارزش کل اموال متوفی قید می‌شود. اگر ارزش اموال متوفی تنها به ۵۰ میلیون تومان برسد هیچ مشکلی وجود ندارد و وراث اموال را بین خود به سادگی تقسیم می‌کنند؛ ولی اگر ارزش اموال مادر بالای ۵۰ میلیون تومان باشد.
یقیناً شورای حل اختلاف طبق نمونه گواهی انحصار وراثت نامحدود با دریافت هزینه مشخص شده‌ای یک آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار به مدت ۳۰ روز منتشر می‌کند. چنانچه اعتراضی از سمت شخص دیگری به عنوان وارث وجود نداشته باشد شورای حل اختلاف ظرف ۱۰ روز گواهی انحصار وراثت مادر را صادر می‌کند.
برای انحصار وراثت کجا برویم؟
شما به عنوان یکی از وراث و یا نماینده هر کدام از ورثه‌ها باید برای انجام مراحل انحصار وراثت مادر به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی کشور مراجعه کنید. سپس درخواست صدور سند انحصار وراثت را به ثبت برسانید. پس از ثبت درخواست وراث نیز شورای حل اختلاف کار رسیدگی به صدور گواهی انحصار وراثت را شروع می‌کند.
مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت
مدت اعلام درخواست انحصار وراثت مادر ۱۰ روز است. معمولاً این مهلت از هنگام فوت متوفی شروع می‌شود؛ ولی چنانچه به هر دلیلی نتوانستید مدارک لازم برای انحصار وراثت مادر را در زمان تعیین شده به شورای حل اختلاف ارائه دهید.
لااقل باید در اولین فرصت، فوت متوفی را به اداره ثبت احوال محل زندگی متوفی اعلام کنید. پس از اعلام فوت به مراتب می‌توانید مراحل انحصار وراثت مادر و تهیه مدارک لازم را انجام دهید. البته رسیدگی توسط شورای حل اختلاف ممکن است ۷ تا ۴۰ روز طول بکشد. اصولاً مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت بیشتر از هر چیزی به ارزش کل اموال متوفی بستگی دارد.
سخن پایانی
اگر به دنبال راهی آسان برای دریافت گواهی انحصار وراثت هستید. همچنین می‌خواهید مراحل انحصار وراثت مادر را با کمترین هزینه و بدون اتلاف وقت انجام دهید به شما توصیه می‌کنیم برای بهره‌مندی از تجربیات وکلای پایه یک دادگستری مجرب به گروه وکلای HiVakil مراجعه کنید.
