حقوق زن در طلاق از طرف مرد باید قبل از اجرای حکم طلاق به زن پرداخت شود. بنابراین مرد موظف است هنگام ارائه دادخواست به دادگاه خانواده برای طلاق دادن همسر خود حتماً حقوق مالی زن یعنی نفقه، مهریه، استرداد جهیزیه، نحله، اجرت‌المثل ایام زوجیت، حق حضانت فرزندان زیر ۷ سال، تنصیف دارایی و… را به زن خود بپردازد.
سپس اسناد و مدارک پرداخت حقوق مالی زن را در اختیار قاضی پرونده قرار دهد. اگر چه مهم‌ترین حقوق زن در طلاق از طرف مرد دریافت مهریه است؛ ولی در ادامه شما را با برخی دیگر از حق و حقوقی که زن می‌تواند از مرد بگیرد آشنا می‌کنیم.
بررسی حقوق زن در طلاق از طرف مرد
بر اساس قانون مدنی کشور و قانون حمایت از خانواده هر مردی که قصد جدا شدن از همسرش را دارد باید دارای استطاعت مالی باشد.
یعنی بتواند پیش از صدور حکم طلاق حق و حقوق زن را بپردازد. برخی از این حقوقی مالی زن را در ادامه شرح می‌دهیم.
مهریه
چه در عقد دائم بین زن و مرد و چه در عقد موقت همیشه مهم‌ترین حق زن، مطالبه مهریه است. مهریه در عقدنامه به ۲ شکل عندالمطالبه و عندالاستطاعه قید می‌شود.
چنانچه مهریه با توافق زن و مرد تعیین شود به زوجه مهرالمسمی تعلق می‌گیرد. پس به طور کلی بعد از برگزاری مراسم ازدواج در هر لحظه‌ای زن می‌تواند مهریه خود را از مرد طلب کند.
اگر به هر علتی زوجین بخواهند طلاق بگیرند مرد موظف است تمام مهریه را به شکل کامل به زن بپردازد؛ ولی اگر مرد توان مالی پرداخت کل مهریه را به طور یکجا نداشته باشد می‌تواند با ارائه:
- مدارک کافی
- استشهادیه محلی
- گواهی حقوق ماهانه خود
- حضور چند نفر شاهد عاقل و بالغ
و غیره به دادگاه درخواست اعسار یا همان قسط بندی مهریه را داشته باشد. البته اگر طلاق در دوران نامزدی و قبل از دوشیزه شدن زن رخ دهد تنها نصف مهریه معلوم شده به زن تعلق می‌گیرد.
پس اگر مردی قبل از نزدیکی با همسر خود، زن را طلاق دهد و بیش از نصف مهریه را به او داده باشد می‌تواند مازاد مهر را از زن طلب کند.
حقوق زن علاوه بر مهریه
در مواردی به غیر از مهرالمسمی یا همان مبلغ تعیین شده در عقدنامه به عنوان مهریه یکسری حق و حقوق مالی با نام مهرالمثل به زن تعلق می‌گیرد. البته زن برای دریافت مهرالمثل به عنوان حق و حقوق زن در مهریه باید شرایط خاصی داشته باشد مثلاً:
- مهریه زن در عقدنامه تعیین نشده باشد ولی بین زن و مرد نزدیکی واقع شود.
- طبق ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی حتی اگر عقد بین زوجین باطل باشد ولی نزدیکی رخ دهد زن حق دریافت مهرالمثل دارد.
- طبق ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی مهریه در عقد تعیین شده باشد ولی شرایط اجرای آن باطل باشد.
به طور کلی طبق ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی زنانی که در هنگام طلاق هیچ مهری برایشان تعیین نشده باشد؛ ولی بین زن و مرد زندگی و آمیزش جنسی اتفاق افتاده باشد زن می‌تواند متناسب با حیث شرافت، توان مالی مرد، زیبایی، سن و سایر صفات و مشخصات خود مبلغی را به عنوان مهرالمثل از مرد طلب کند.
مواردی که به زن مهر تعلق نمی‌گیرد
زمانی که عقد بین زوجین باطل باشد همچنین نزدیکی میان زن و مرد رخ نداده باشد به دلیل اینکه اصلاً محرمیتی بین زوجین صورت نگرفته است پس مهریه‌ای به زوجه تعلق نمی‌گیرد.
از طرفی اگر عقد به دلایلی فسخ شود و میان زوجین نزدیکی هم صورت نگرفته باشد به زن هیچ مهریه‌ای تعلق نمی‌گیرد. البته اگر فسخ نکاح فقط به علت ناتوانی مرد از انجام آمیزش جنسی صورت گرفته باشد. در چنین شرایطی زن باکره می‌تواند نصف مهریه خود را طلب کند.
نفقه
یکی دیگر از موارد حقوق زن در طلاق از طرف مرد نفقه است. البته نفقه یا همان خرجی زن برای تهیه خوراک، پوشاک، درمان و… فقط در صورت عقد دائم و تأمین نیاز جنسی مرد یا همان تمکین زن از شوهر به زن تعلق می‌گیرد. مقدار نفقه بر اساس مواردی از قبیل:
- وضع مالی مرد
- شئونات خانوادگی زن
- عرف و عادت همشهریان
و یکسری موارد دیگر تعیین می‌شود. چنانچه زوجین برای مقدار نفقه به توافق نرسند کارشناسان حقوقی این مقدار را تعیین می‌کنند.
زمان گرفتن نفقه
به طوری کلی مرد از شروع مراسم ازدواج تا جاری شدن صیغه طلاق موظف به پرداخت نفقه زن است؛ اما بعد از طلاق مرد هیچ الزامی به پرداخت نفقه به زن ندارد مگر اینکه زن در دریافت نفقه‌های گذشته از مرد طلبکار باشد و یا طلاق زوجین از نوع طلاق رجعی باشد. یعنی زن بخواهد مجدد به زندگی با مرد رجوع کند.
از آنجایی که زن تا پایان عده طلاق می‌تواند در منزل همسرش زندگی کند پس یکی از وظایف مرد بعد از طلاق این است که تا پایان این دوران مهلت داده شده به زن نفقه بدهد. مگر اینکه دلیل طلاق زوجین تأمین نکردن نیاز جنسی مرد از طرف زن باشد. چنانچه زن نابارور باشد در دوران عده به زن هیچ نفقه‌ای تعلق نمی‌گیرد.
نفقه در عقد موقت (صیغه)
در صورتی که محرمیت بین زوجین از طریق صیغه باشد نفقه‌ای به زن تعلق نمی‌گیرد. به شرط آنکه در صیغه پرداخت نفقه قید شده باشد و یا قرار باشد در پی صیغه نیز عقد دائم جاری شود.
نفقه در مدت عقد و قبل از ازدواج
دقت کنید در مدت عقد تا زمانی که مراسم ازدواج برپا می‌شود هیچ نفقه‌ای به زوجه تعلق نمی‌گیرد، به شرط آنکه زن برای آغاز زندگی آمادگی خود را به مرد اعلام کند؛ اما مرد از شروع زندگی مشترک خودداری کند.
در چنین حالتی نفقه به زن تعلق می‌گیرد. البته زن باید برای گرفتن نفقه به نزدیک‌ترین مرجع قضایی منطقه سکونت خود مراجعه کند. سپس با جمع‌آوری استشهادیه و تعدادی شهادت شهود بالغ و عاقل ادعای خود را به اثبات برساند.
اجرت المثل
یکی دیگر از حقوقی که زن می‌تواند از مرد بگیرد حقوق مالی است که بابت کارهایی که شرعاً وظیفه زن نبوده است در خانه مرد انجام داده است. به شرط آنکه این کارها مجانی نبوده باشد و زن بتواند کارهای خود را به دادگاه اثبات کند.
در چنین شرایطی قانون‌گذار رسمی دولت اجرت‌المثل کارهای زن مثلاً حقوق زن کارمند هنگام طلاق را محاسبه می‌کند، بنابراین مرد موظف است این اجرت‌المثل را به زن بپردازد حتی اگر مرد فوت کرده باشد باز هم زن حق مطالبه اجرت‌المثل خود را دارد.
تنصیف دارایی یا شرط نصف دارایی مرد
یک حق زن برای طلاق، دریافت نصف دارایی و اموال مرد است. چنانچه زن بتواند در هنگام درخواست طلاق از طرف مرد مدارک و مستندات اموال و دارایی‌های مرد را به دادگاه ارائه دهد، طبق بند الف که در شروط عقدنامه قید شده است.
چنانچه طلاق از طرف مرد باشد و هیچ ربطی به اخلاق و رفتار زن نداشته باشد، مرد وظیفه دارد نصف دارایی‌های خود را که در مدت زمان زندگی با همسر خود به دست آورده است بر اساس:
- توان مالی
- تعداد فرزندان
- مدت زمان داشتن زندگی مشترک
به نام زن انتقال دهد. مگر اینکه طلاق از طرف مرد به دلیل تخلفات زن یا همان سوء رفتار زن باشد. سوء رفتار مثل رابطه نامشروع داشتن زن، نشوز و بدرفتاری کردن زن و… است. البته در چنین مواردی قسط بندی و اعسار اموال مرد پذیرفته نمی‌شود؛ چون این حقوق زن در طلاق از طرف مرد دین نیست بلکه عین است.
یادتان باشد شرط انتقال نصف دارایی به زن فقط زمانی محقق می‌شود که این حقوق زن در طلاق از طرف مرد از دادگاه مطالبه شود. چنانچه پس از ازدواج زوجین سهم الارثی به مرد رسیده باشد جزو اموال مرد به شمار نمی‌آید؛ چون برای به دست آوردن آن زوجین هیچ زحمتی نکشیده‌اند. از طرفی در دوران عقد هم هیچ اموالی به زن تعلق نمی‌گیرد مگر آنکه زن دوشیزه شده باشد.
دلایلی که شرط تنصیف دارایی اجرا نشود
درست است که تا سقف ۵۰ درصد از اموال و دارایی مرد به زن تعلق دارد؛ ولی در برخی شرایط این حق از زن گرفته خواهد شد مثل:
- عدم مطالبه زن
- انصراف طلاق دادن مرد
- عدم اطلاع از اموال و دارایی‌های مرد
- مشکلات اجرایی هنگام انتقال دارایی
نحله، حقوق مالی زوجه در طلاق به درخواست زوج
زمانی که مردی بخواهد بدون هیچ دلیلی زن خود را طلاق بدهد طبق مستندات شرعی بهتر است مرد حق و حقوقی را به عنوان نحله یا همان بخشش به زن پرداخت کند. پرداخت این حق مالی بستگی به وسع مالی مرد و صلاح دید قاضی دارد.
بنابراین زن برای دریافت نحله نمی‌تواند آن را مانند حقوق مرد برای طلاق از دادگاه مطالبه کند چون نحله یک نوع بخشش بلاعوض است.
البته طبق بند ب ماده ۶ قانون اصلاح مقررات طلاق هنگامی که به یک زن اجرت‌المثل تعلق نگیرد با توجه به مدت زمان زندگی مشترک زن و مرد و کارهایی که زن در حق مرد انجام داده است حتماً مبلغی به عنوان نحله به زن داده می‌شود.
سخن پایانی
چنانچه در مورد حقوق زن در طلاق از طرف مرد سؤالات مبهمی برایتان پیش آمده است می‌توانید با یک وکیل دادگستری مشاوره کنید؛ اما آنچه در یک وکیل بسیار حائز اهمیت است تجربه، تعهد، پیگیری مستمر و پاسخگویی به موکلین می‌باشد.
در این میان گروه وکلای HIVAKIL ، متشکل از وکلای متخصص خانم و آقا است که با به کارگیری از افراد برگزیده دانشگاه سراسری در مقطع دکتری حقوق و رتبه‌های برتر کانون وکلای دادگستری، این امکان را برای کلیه هم‌وطنان در سراسر ایران و خارج از کشور فراهم آورده است تا در کنار دانش حقوقی، از تجربه و تخصص بالغ بر ده ساله وکلای مجموعه و مشاوره تخصصی در زمینه دعاوی خانوادگی (طلاق توافقی، مهریه، تمکین…) و ارث (انحصار وراثت…) بهره‌مند شوید.
